Południowy Sudan, najmłodsze państwo na świecie, powstał 9 lipca 2011 r. po dziesięcioleciach konfliktu z Sudanem. Secessja była znaczącym punktem zwrotnym w historii regionu, niosącą nadzieje na stabilność polityczną, rozwój gospodarczy i poprawę rządzenia. Jednak Południowy Sudan stoi w obliczu licznych wyzwań, w tym konieczności stworzenia solidnego systemu podatkowego zdolnego do finansowania kluczowych usług publicznych i infrastruktury.
Wczesne etapy niepodległości
W pierwszych latach po uzyskaniu niepodległości rząd Południowego Sudanu skupił się na tworzeniu podstawowych systemów administracyjnych i instytucji publicznych. System podatkowy był jednak prymitywny i niedorozwinięty. Generowanie dochodów w dużej mierze zależało od sektora naftowego, który stanowił ponad 90% budżetu rządu. Silna zależność od jednego volatilnego źródła dochodu narażała kraj na niestabilność gospodarczą. Ograniczona podstawa podatkowa, w połączeniu z niewystarczającą zdolnością administracyjną, utrudniała wysiłki rządu w zakresie zrównoważonego finansowania wydatków publicznych.
Próby reform
Zdając sobie sprawę z krytycznej potrzeby dywersyfikacji źródeł dochodów i budowy zrównoważonego systemu podatkowego, rząd Południowego Sudanu rozpoczął serię reform podatkowych. Powołanie Narodowego Biura Dochodów (NRA) w 2017 r. było przełomowym krokiem w kierunku modernizacji administracji podatkowej. NRA miało za zadanie poprawić mechanizmy poboru podatków, poszerzyć bazę podatkową i zwalczać unikanie opodatkowania.
Podjęto także istotne działania w celu legislacji i egzekwowania nowych ustaw podatkowych. Ustawa Podatkowa z 2016 r. miała na celu uporządkowanie polityk podatkowych, wyjaśnienie stawek podatkowych i zwiększenie zgodności. Ustawa ta dążyła również do uproszczenia struktury podatkowej i uczynienia jej bardziej przewidywalną dla firm działających w kraju.
Wyzwania i przeszkody
Mimo tych wysiłków, system podatkowy Południowego Sudanu nadal boryka się z licznymi wyzwaniami. Trwający konflikt zbrojny, który wybuchł w grudniu 2013 r., poważnie utrudnił działalność gospodarczą i zdestabilizował początkowe instytucje podatkowe. Powszechne ubóstwo, ograniczona świadomość finansowa i nieformalny charakter znacznej części gospodarki komplikują wysiłki w zakresie poboru podatków. Korupcja i słabe rządy dodatkowo pogarszają sytuację, prowadząc do znacznych strat podatkowych.
Ponadto zdolność administracyjna NRA pozostaje niedorozwinięta. Programy szkoleniowe i budowania zdolności są niezbędne do zwiększenia efektywności i uczciwości funkcjonariuszy podatkowych. Brak nowoczesnych technologii i infrastruktury dodatkowo hamuje postępy w tworzeniu efektywnego i transparentnego systemu podatkowego.
Kroki naprzód i perspektywy przyszłości
Mimo tych przeszkód, postępy są dokonywane. Inicjatywy mające na celu poprawę cyfrowej administracji podatkowej i zachęcanie do dobrowolnego przestrzegania prawa zyskują na sile. NRA coraz częściej wykorzystuje technologię do poprawy prowadzenia rejestrów, usprawnienia procesów i poprawy usług dla podatników. Ponadto międzynarodowi darczyńcy i organizacje odgrywają kluczową rolę w wspieraniu wysiłków budowania zdolności i udzielania pomocy technicznej.
Dywersyfikacja gospodarcza jest również kluczowa dla przyszłości systemu podatkowego Południowego Sudanu. Rozwój sektorów takich jak rolnictwo, górnictwo i usługi może poszerzyć bazę podatkową i zmniejszyć zależność od dochodów z ropy naftowej. Zachęcanie do zagranicznych inwestycji może dalej stymulować działalność gospodarczą, generować zatrudnienie i ostatecznie zwiększać dochody podatkowe. Strategiczne skupienie rządu na rozwoju infrastruktury, zwłaszcza w sektorach transportu i energetyki, ma na celu stworzenie sprzyjającego środowiska dla rozwoju biznesu i stabilności gospodarczej.
Środowisko biznesowe w Południowym Sudanie
Przed niedawnymi konfliktami Południowy Sudan wykazał potencjał jako kraj pełen możliwości ekonomicznych, zwłaszcza w sektorach naftowym i rolniczym. Jednak trwające niestabilności negatywnie wpłynęły na środowisko biznesowe. Wprowadzenie pokoju i stabilności jest kluczowe dla umożliwienia rozwoju kwitnącego sektora biznesowego. Rząd pracuje nad poprawą środowiska regulacyjnego, ograniczeniem biurokracji i zapewnieniem stabilności politycznej w celu przyciągnięcia krajowych i zagranicznych inwestycji.
Ponadto partnerstwa z międzynarodowymi organizacjami mogą odgrywać istotną rolę w budowaniu zdolności i tworzeniu przyjaznego klimatu biznesowego. Zachęcanie do przedsiębiorczości i wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) mogą napędzać wzrost gospodarczy i w rezultacie wzmacniać bazę podatkową.
Wnioski
Droga do w pełni funkcjonalnego i efektywnego systemu podatkowego w Południowym Sudanie trwa i wiąże się z licznymi wyzwaniami. Jednak podjęte kroki w zakresie ustanowienia Narodowego Biura Dochodów i wprowadzenia kluczowych reform legislacyjnych pokazują zaangażowanie w budowę trwałego ramy ekonomicznego. Rozwiązanie podstawowych problemów rządzenia, dywersyfikacji gospodarki i zdolności instytucjonalnych będą kluczowe dla realizacji aspiracji kraju w zakresie stabilności i dobrobytu. W miarę jak Południowy Sudan podąża ścieżką budowy państwa, solidny system podatkowy pozostaje fundamentem dla jego przyszłego rozwoju i wzrostu.