Özbekistan, Orta Asya’da hızla gelişen bir ülke olup stratejik konumu ve büyüyen ekonomisi nedeniyle uluslararası işletmelerin dikkatini çekmektedir. Eğer Özbekistan’da yatırım yapmayı veya iş kurmayı düşünüyorsanız, kurumsal vergi sisteminin anlaşılması önem taşır. Bu makale, Özbekistan’ın kurumsal vergi rejimini genel hatlarıyla ele almakta ve işletmelerin bilmesi gereken önemli yönleri vurgulamaktadır.
Kurumlar Vergisi
Özbekistan’da kurumlar vergisi (KV), ülke içinde faaliyet gösteren yerli şirketlerin ve yabancı tüzel kişilerin kârlarına uygulanır. 2023 yılı itibariyle standart KV oranı %15 olarak belirlenmiştir. Ancak, işletmenin doğası ve büyüklüğüne bağlı olarak bazı şirketler, çeşitli hükümet teşvik programları kapsamında düşük oranlara veya vergi istisnalarına hak kazanabilir. Örneğin, tarım, telekomünikasyon ve tekstil gibi öncelikli sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler, vergi avantajından faydalanabilirler.
Katma Değer Vergisi (KDV)
Katma Değer Vergisi, Özbekistan’ın vergi sisteminin önemli bir parçasıdır. Standart KDV oranı %15 olup, çoğu mal ve hizmete uygulanır. Temel gıda maddeleri ve sağlık hizmetleri gibi bazı ürünler ya daha düşük oranda veya tamamen istisna kapsamında vergilendirilir. İşletmeler, yıllık ciroları belirli eşik değerleri aştığında KDV’ye kayıt yaptırmalı ve Özbekistan’ın vergi düzenlemelerine uyum sağlamalıdır.
Kesinti Vergileri
Özbekistan, yabancı kişilere yapılan belirli ödemeler üzerinde kesinti vergileri uygular; bu ödemeler arasında temettüler, faizler ve telif ücretleri bulunmaktadır. Standart kesinti vergisi oranı %10’dur. Ancak, bu oran, Özbekistan’ın çeşitli ülkelerle imzaladığı çifte vergilendirme anlaşmaları (ÇVA’lar) gereği düşürülebilir veya tamamen kaldırılabilir. Yabancı kişilerle iş yapan işletmelerin vergi yükümlülüklerini optimize etmek adına bu anlaşmaları incelemesi esastır.
Vergi Teşvikleri ve Özel Ekonomik Bölgeler
Yabancı yatırım çekmek amacıyla, Özbekistan birkaç Özel Ekonomik Bölge (ÖEB) oluşturmuştur ve bu bölgelerde faaliyet gösteren işletmeler, azaltılmış KV ve KDV oranlarından, gümrük vergisi muafiyetlerinden ve diğer mali avantajlardan faydalanabilirler. Hükümet ayrıca, özellikle start-uplar ve inovasyon ile teknoloji sektörlerine yatırım yapan işletmeler için vergi tatilleri getirmiştir; bu, işletmelerin faaliyetlerinin ilk yıllarında vergi yükünü önemli ölçüde azaltabilir.
Transfer Fiyatlama Düzenlemeleri
Özbekistan, ilişkili taraflar arasındaki işlemlerin adil fiyatlarda gerçekleştiğinden emin olmak amacıyla transfer fiyatlandırma düzenlemelerini yürürlüğe koymuştur. Bu kurallar, işletmelerin transfer fiyatlama politikalarını belgelemelerini ve şirketler arası işlemlerin bağımsız üçüncü taraflarla yapılan işlemlerle benzer şekilde fiyatlandırıldığını kanıtlamalarını gerektirir. Transfer fiyatlandırma düzenlemelerine uyum sağlanmaması önemli cezalara neden olabilir; bu nedenle çok uluslu şirketlerin bu kılavuzlara uymaları hayati önem taşır.
Vergi Yönetimi ve Uyumluluk
Özbekistan Devlet Vergi Komitesi, vergi yönetiminden sorumlu başlıca otoritedir. İşletmelerin genellikle mali yılın sonundan itibaren 90 gün içinde yıllık vergi beyannamelerini vermeleri gerekmektedir. Ayrıca, önceden tahsilat yapılan vergilerin üç aylık bazda ödenmesi de gerekebilir. Doğru kayıtların tutulması ve vergi beyannamelerinin zamanında sunulması, cezalardan ve yaptırımlardan kaçınmak için kritiktir.
Sonuç
Özbekistan’da kurumsal vergilendirme manzarasında yol almak, o ülkenin potansiyelinden faydalanmak için düzenlemelerini ve uyum gerekliliklerini iyi anlamayı gerektirir. Vergi rejimi, yatırımı teşvik etmeyi amaçlayan çeşitli teşvikler sunsa da, işletmelerin yerel yasalara uygun hareket etmeleri hayati önem taşır. Yerel vergi danışmanları ve hukuk uzmanlarıyla etkileşime geçmek, işletmelerin Özbekistan’ın vergi sisteminin sunduğu faydaları en üst düzeye çıkarmalarına yardımcı olabilir ve bu umut vadeden pazarda sorunsuz ve karlı bir işletme yürütülmelerini sağlayabilir.
Özbekistan’daki kurumsal vergilendirme inceliklerini anlamak, ülkenin potansiyelinden yararlanmanın sadece ilk adımlarından biridir. Stratejik konumu, büyüyen ekonomisi ve kapsamlı vergi teşvikleriyle Özbekistan, Orta Asya’da genişlemeyi hedefleyen işletmeler için çekici bir teklif sunmaktadır.
Özbekistan’da Kurumsal Vergilendirme: İşletmelerin Bilmesi Gerekenler
Özbekistan’da kurumsal vergilendirme ve işle ilgili konular hakkında daha fazla bilgi edinmenize yardımcı olmak için keşfedebileceğiniz bazı önerilen ilgili bağlantılar:
1. Özbekistan Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı
2. Özbekistan Cumhuriyeti Devlet Vergi Komitesi
3. UNDP Özbekistan
4. Dünya Bankası
5. İş Yapma Kolaylığı Endeksi