Azərbaycan, Şərqi Avropa və Qərbi Asiya kəsikasında yerləşən və 1991-ci ildə Sovet İttifaqından müstəqil olmağa başladıqdan sonra, əlindəki iqtisadi dəyişikliklərdən tamahın keçmişdir. Xəzər dənizinə baxıldığında strateji mövqeyi olan Azərbaycan, xüsusilə neft və qaz kimi doğal ehtiyatlarla əbədvari varlığa malikdir. İqtisadi növətişimləri təndir və xarici investisiyaları cəlb etmək məqsədiylə ölkə, vergi siyasətlərini davamlı şəkildə yeni xüsusiyyətlərlə və xarici investisiya dostu edərək dəyişdirir. Bu məqalə, Azərbaycanda vergi hüququ ilə bağlı məsələləri ətraflı şəkildə təhlil edir və ölkədə fəaliyyət göstərən işlər üçün mövcud vergi rəmzini və bunun işləyənlər üçün nəzərdə tutduğu nəticələri ayrıntılı şəkildə təqdim edir.
## **Vergi Sistemi Ətraflı Baxış**
Azərbaycanın vergi sistemi, 1 yanvar 2001-ci ildə qüvvəyə mindiyi Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi tərəfindən idarə olunur. Vergi Məcəlləsi, iqtisadi peyzajın və beynəlxalq standartların dəyişdiyini əks etdirmək məqsədi ilə düzənli olaraq yenilənir. Ölkənin vergi sistemi bir neçə kateqoriyaya bölünmüşdür, buna daxil olmaqla şirkətlər vergiləri, şəxsi gəlir vergiləri, əlavədər dəyər artım vergisi (ƏDV) və gəmilər üzrə habelədir.
## **Şirkətlər Vergisi**
Azərbaycandakı korporativ təşkilatlar aşağıdakı əsas vergilərdən məsuldurlar:
### **Korporativ Gəlir Vergisi (KGV)**
Azərbaycanda korporativ gəlir vergisi dərəcəsi 20% olur. Bu, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən daxili şirkətlər və xarici şirkətlər üçün keçir. Vergilənən gəlir, sakinlər üçün dünya miqdarı gəliri və xaricdən sakinlər üçün Azərbayandan gələn gəliri daxil edir.
### **Sadələşdirilmiş Vergi**
İllik ciro 200,000 AZN ($117,000) dəyərindən çox olmayan bəzi kiçik işlər standard KGV yerinə sadələşdirilmiş vergi rejimini seçə bilərlər. Sadələşdirilmiş vergi dərəcəsi mallar təklif edən tərkiblər üçün 4%, xidmətlər təklif edənlər üçün isə 8% dır.
## **Şəxsi Gəlir Vergisi**
Azərbaycan vətəndaşları və qeyri-sakin fərdi şəxslər üçün progressiv şəxsi gəlir vergi sistemi tətbiq edir ki, bu da aşağıdakı dərəcələri əhatə edir:
– Ayda AZN 2,500 ($1,470) dəyərindən az olan gəlir 14% dərəcəsində vergilənir.
– Ayda AZN 2,500-dən çox olan gəlir 2,500 AZN-dən çox olan miqdar üzərində 25% dərəcəsində vergilənir.
Habelə, qeyri-sakinlər Azərbaycanda gəlirə görə 14% dərəcəsində düzgün bir şəkildə vergilənir.
## **Əlavədər Dəyər Artım Vergisi (ƏDV)**
Azərbaycandakı standart ƏDV dərəcəsi 18% olur. Bu vergi malların satışına, xidmətlərin təqdim olunmasına və idxalatlara tətbiq olunur. Lakin bəzi mallar və xidmətlər, maliyyə xidmətləri və təhsil kimi, ƏDV-dən azad və ya 0% dərəcəsində vergilənə bilər.
## **Gəmilər Üzrə Habelərlər**
Azərbaycandakı gəmilər üzrə habelərlər idxal olunan mallara uyğun olaraq 0% -dən 15% -ə qədər olan dərəcələrlə təyin edilir. Gümrük rüsumlarının dərəcələri Azərbaycanın beynəlxalq ticarət sazişlərinə olan öhdəlikləri ilə uyğundur.
## **Sosial Təhlükəsizlik Kontribusiya**
Azərbaycandakı işçilər sosial təhlükəsizlik kontribusiyalarını ödəməkdə məsuldurlar. Kontribusiya dərəcələri aşağıdakılardan ibarət olur:
– Sosial sığorta: işçinin brüt maaşının (minimum əməkhaqqı) 22%.
– İşsizlik sığortası: işçilər və işçilərlə birlikdə 0.5%.
## **Xüsusi Vergi Rejimləri**
Azərbaycanı əsas sektorlərdə iqtisadi fəaliyyəti təşvik etmək məqsədi ilə bir neçə xüsusi vergi rejimi təqdim edir:
### **Neft və Qaz Sektoru**
Neft və qaz sektorunun vergi rejimi Azərbaycan hökuməti ilə xarici neft şirkətləri arasında İstehsal Paylaşma Sazışları (PSA) tərəfindən idarə olunur. Bu sazişlər standart vergi hüququndan fərqli olan xüsusi vergi dərəcələri və azadlıqlarını təyin edir.
### **Azad İqtisadi Zonalar (AZlar)**
Azərbaycandakı azad iqtisadi zonada fəaliyyət göstərən işlər, ƏDV, əmlak vergisi və torpaq vergisindən azad olmağı daxil olmaqla əlverişli vergi şəraitlərindən istifadə edir. Bu zonalar xarici sərmayənin cəlb edilməsinə və sənaye fəaliyyətinin inkişafına yardım etmək məqsədiylə nəzərdə tutulmuşdur.
## **Beynəlxalq Vergi Fikirləri**
Azərbaycan, çiftdə mədəniyyət vergiləməni və vergi qayğısını qarşılamaq məqsədi ilə 50-dən çox ölkə ilə vergi sazişləri imzalamışdır. Bu sazişlər adətinə məlumat və kapital üzrə vergilərini örtməklə, işləyənlərin və şəxslərin eyni gəlirə cavabsız qalmasını təmin edir.
## **Son İnkişaflar və Gələcək Yanaşması**
Azərbaycan, vergi siyasətlərini dəyişdirərək şəffafcılığı artırmayı, vergi ödəyicilərin idarəetmə yükünü azaldmayı və əməliyyatlarını yaxşılaşdırmayı hədəfləyir. Son inkişaflar elektron faktura təqdim etmək, rəqəmsal vergi hesabatları vermək və ənəyortadıcı addımları daxil edir.
Azərbaycan, iqtisadiyyatını hidrokarbonlardan başqa sahələrə yaymaq məqsədi ilə, vergi sistemi necəyində iqtisadi investisiyaları cəlb etmək və davamlı inkişafı təşviq etmək məqsədilə əhəmiyyətli bir rol oynayacaq. Azərbaycanda investisiya etmək düşünən işlər, davamlı vergi reformları barədə məlumatlanmalı və məsələni əlaqədar yerli vergi məsləhətçiləri ilə müzakirə etməlidirlər.
Qısaca, Azərbaycanın vergi hüquq strukturu, küresel bazarın rəqabətini qoruyarkən iqtisadi inkişafı dəstəkləmək məqsədi ilə nəzərdə tutulmuşdur. Davamlı reformlar və beynəlxalq standartlara olan məsuliyyətlə, Azərbaycan, bu sənaye-zəngin və strateji əhəmiyyətli ölkədə mövcudluq qurmaq istəyən işlər üçün dinamik bir mühit təqdim edir.
Azərbaycanda Vergi Hüququna dair əlaqəli tövsiyyə olunan bağlantılar: