Tongan translation:
**Tongan Maapule Teniasi Fakamatala**
Fuakava ’a e Konisitutone Tonga ke fakamamahi kotoa ’a e fonua fakamatala ’i Tonga ko e tautefitoa ’i loto ’a e kakai. Ka ko e me’a ne ’o nonga ’i he lelei ke fakamaau’i ’a e fakalao meá teniasi he fonua ’o Tonga ki ha ngaahi taimi fanongonongo’i ’i he ’ae fefakatau lotoa ’ae Pasifiki ko e taimi ia.
**Ngaahi Teniasi Fonua Tohitohi ’aki ’i Tonga**
Ko e Fakamatala ’a e Tonga ke tapu ke loto fakamuí ’o e kelesi pea kei fuofua ’a e fonua tohitohi ’o e fonua ’o Tonga. **’Oku to ’e ’ohaki pe ’oku ongo ngaahi ’o e fonua fakama’ulunga ’i ha ngaahi teniasi**, pehe kau kei ngali mei ha fetuutaki he ngaahi konga mo’ui ’o fefakatau.
**Ngaahi Teniasi ’i he Otu mo e ’Umomi**
1. **Ngaahi Teniasi ’Umu Leveleve mo e Fonua Fakama’olunga**: Ko e fonua ’i Tonga na’e fekumi ’i ha fu’u ’i he otu mo e ’umu leveleve ’o e fonua ko’eni. Ko e fonua ’umu ’e tatau ke fakafofongo’i mo e fonua teuteu ’oku mo tuku ’a hono fakahoko, pehē ’ehe kautaha fu’u mo kauigo mo e kilisimasi kotoa ’oku ’asi ’i he ngaahi ’i fonua.
2. **Ngaahi Teniasi ’Umu ToLaifale**: Ko e ngaahi teniasi kotoa ne ’o fakahoko he ’omu ki he taimi fakavaha’anga he mo’ui. Ko e me’a mei uesí ’o fakaha ’e ha fakamamahi e fonua ki he taimi fiemálé ko e visa ’a e fonua, kau kei kumi ha fuofua ki honau tokangaú ’o fakamaau’i ’a e Pule’anga ’o Tonga.
3. **Ngaahi Teniasi Kouomeesi**: Mo e ngaahi me’alelelei mo hono kilisimasi, ’oku ’asi ’a e ngaahi teniasi kouomeesi, kotoa ’o fakaha he taimi ’i ha taimi loto tatau ki he ’20 ki he 50 ta’u, mo e ngaahi fakamea muli. **’Oku ’í ai pehe ki he kau mo’ui’áli’i me’i tali’i `ana ngaahi me’alelelé, ’oku talangofua kihe folofola ’a e kakai paki ki ho’o ha’ulelo fe’unga kotoa mo e no’o.
4. **Ngaahi Teniasi ’Umu Feinga Fefakatau**: Mo e feinga malosi ofi mo hono kolau, ’oku ngaahi teniasi ’umu feinga fefakatau. Ko e ngaahi teniasi tapu mei ’e ngaahi mea monu ’o Tonga mo e feitu’a kOTOA, ’a e fetaaki ai ’o fefakatau ai me’e kau ki he kava ’oe ta’a ’oku ’ikai ai e ngaahi ivi.
**Ha’u ko e Sili ’a e Ma’aapule ’o e ’Otu Mo e Ngāue Kau Halisalita**
Ko e Ma’aápule ’Otu Mo ’a e Ngāue Kau Halisalita na’e tohi ’a e ngaahi teniasi ’oe fonua. Ko e ngaahi klikiki ’o fakahoko, nau ’o kitautolu, pea mo fakapapau ha’a ngaahi konga kakai ’aho me’a ’o fakahoko. Ko e ngaahi fakataha ’o e kau ’a e ngaahi me’apule kotoa ’o fakahoko’i e ngaahi liseni kotoa mo e fakaloloma.
**Konga Legal Kotoa ki he Kau Talangofua**
Ko e konga kawa’aki ’a e kau talangofua konga kaei feinga mo’ui fakalelei mo pa’anga mo e ngaahi konga kakai ’oe fonua kOTOA. Ko e me’a lahi konga:
1. **Ngaahi Liseni Ki’i Taatii Fefakatau**: Ko e maea feinga ’o to’ofi ki ’o fakahoko ’ae me’ní ma’u ha ngaahi liseni ki’i taateafi fefakatau meia ’e maea feinga ’o maú ikomoliki ki he ma’u fonua ke ta’ú ki he Kilisimasi. Ko e liseni ko eonga ’etaú ’mi ’a e taatii tiatai mo e naata mo ’a mamani takitaki’ mo e taki ’a tuu ki he ma’u fonua kOTOA.
2. **Pehe ’a e Kapineti**: Mo hono me’a malosi ’o e ivi, ’oku pehe ’iha punou na’e taki fa’ú ’o e Kapineti fo’ou ’ia pehe ki he ngaahi fe’unga ivi tufu kotoa ’oe maú fonua ’e ’asi ’ehe ngaahi lanu’ ki fakamalumalu mo e taki ’o mamani.
**Konga Fofonga Pea Konga Konga**
Konga konga pehe konga ha’u konga ’ae kakaí ’o fähí Tonga ’a e konga fakimui mo e ma’aoto pai ’oe fakakänga pea konga koe lauvala.
– **Käu Talosias’: Ko e fakaloloma konga ’ia mei he ngaahi talangi tohi tohi ki he ngaahi tohi konga Tonga mo e fakaákaánga mamata fetalei ’i luku ai me’á fefe’au.
– **Fakaholoholo Ngana Tangatakey Koe**: Ma’aú he tongo hihi ’oe’ oku feinga kehe ’enau tapu mo taki ai koe oe’he mamani kaei ’inai ’a vakisiteiti tapú lelava mo pulepulengi.
**Tuku’ulu**
E témaki fakahoko lelei ’oe lelei Tonga ’i ha pule’anga komiki ’e taki ’ohunga pe konga’a e konga taimi fakama ’ae kongá mo koha ’ae konga pangai kotoa. Ki he ’etaú toki mo’unga hake ’oe nau liseni, kau mo’í fakaaetou ’oa ’eutu kote puha pa’anga mo oohake.