Kazakhstan, dünyanın en büyük karasal ülkesi ve doğal kaynaklar bakımından zengin olup, 1991’de Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazanmasından bu yana önemli bir ekonomik büyüme yaşadı. Ülke, modernleşmeye devam ederken ve küresel ekonomiye entegre olurken, iş hukukunu anlamak işverenler ve çalışanlar için hayati önem taşımaktadır. Kazakistan’ın yasal çerçevesi, işverenlerin çıkarlarını korurken işçilerin haklarını da koruyan adil ve eşit çalışma ortamları yaratmayı amaçlıyor.
İstihdamı Düzenleyen Hukuki Çerçeve
Kazakistan’daki iş hukukunun temeli 2007’de yürürlüğe giren İş Kanunu olup, işçi piyasasının gelişimine yanıt vermek için birden fazla değişiklik geçirmiştir. İş Kanunu, işverenlerin ve işçilerin hak ve yükümlülüklerini belirler ve işe alım, sonlandırma, çalışma koşulları ve uyuşmazlık çözümü gibi çeşitli iş ilişkileri konularında detaylı düzenlemeler içerir.
İstihdam Sözleşmeleri
Kazakistan’da iş ilişkileri yazılı iş sözleşmeleri aracılığıyla formalize edilmelidir. Bu sözleşmeler işyeri sorumlulukları, maaş, çalışma saatleri ve diğer temel detayları da içerecek şekilde istihdam şartlarını belirtmelidir. İş sözleşmelerinde genellikle en fazla üç ay süreyle deneme süreleri bulunur.
Çalışma Saatleri ve Fazla Mesai
Kazakistan’da standart çalışma haftası 40 saattir ve genellikle beş güne yayılmıştır. Bu sınırların üzerinde çalışma fazla mesai olarak kabul edilir ve daha yüksek bir ücretle karşılanmalıdır. İş Kanunu, fazla mesai ücretinin en az düzenli saatlik ücretin bir buçuk katı olması gerektiğini belirtmektedir. Ek olarak, çalışanlar yılda en az 24 takvim günü ücretli izin hakkına sahiptir.
Maaş ve Tazminat
Kazakistan, adil bir tazminatın sağlanmasını sağlamak için bir asgari ücret belirlemiştir. 2023 itibarıyla asgari aylık ücret KZT 60,000 (yaklaşık USD 140) olarak belirlenmiştir. Maaşlar en az ayda bir kez ödenmeli ve ödeme gecikmeleri cezalara tabi olabilir. İşverenler ayrıca emeklilik, sağlık sigortası ve işsizlik yardımı dahil olmak üzere sosyal güvenlik fonlarına katkı yapmak zorundadır.
İşten Ayrılma
İşten ayrılma çeşitli sebeplerle gerçekleşebilir; karşılıklı anlaşma, istifa veya işveren tarafından başlatılan işten çıkarma gibi. İş Kanunu, yasal fesih nedenlerini belirtmekte ve işverenlerin belirli durumlarda yazılı bildirimde bulunmaları ve tazminat ödemeleri yapmalarını gerektirmektedir. Örneğin, işten çıkarma durumlarında işveren en az bir aylık bildirim yapmalı ve bir aylık maaşa eşit tazminat önermelidir.
İşçi Hakları ve Korunmaları
Kazakistan’ın İş Kanunu, cinsiyet, yaş, etnik köken, milliyet veya diğer kişisel özellikler temelinde ayrımcılığın yasaklanması da dahil olmak üzere işçi haklarının korunmasına vurgu yapmaktadır. Yasalar ayrıca iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenlemeleri belirtmektedir ve güvenli bir çalışma ortamını sağlamak adına işverenlerin bu düzenlemelere uymalarını ve çalışanlara gerekli eğitimi ve koruyucu ekipmanı sağlamalarını istemektedir.
Uyuşmazlık Çözümü
İşverenler ile işçiler arasındaki anlaşmazlıklar, müzakere, arabuluculuk ve tahkim gibi çeşitli mekanizmalar aracılığıyla çözüme kavuşturulmaktadır. Bu yöntemler çatışmayı çözemezse, taraflar durumu yargıya taşıyabilir. Kazakistan’ın yargı sistemi, şikayetleri ele almak ve iş hukukuyla uyumu sağlamak için yasal bir yol sunmaktadır.
Gelecekteki Gelişmeler ve Uyum
Kazakistan, modernleşmeye devam ederken ve yabancı yatırımları çekerken, hükümet uluslararası standartlarla uyumlu olacak şekilde iş yasalarını güncelleme konusunda kararlıdır. Kazakistan’da faaliyet gösteren işverenler, bu değişiklikleri takip ederek uyum sağlamalı ve olumlu bir çalışma ortamını sürdürmelidir.
Sonuç olarak, Kazakistan’ın iş hukuku, işverenlerin ve işçilerin çıkarlarını koruyarak adil ve eşit çalışma koşullarını teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Ülke evrildikçe, yasal çerçeve değişmeye devam edecek ve ekonomi ile iş gücünün dinamik yapısını yansıtacaktır. İşletmeler ve işçiler için, bu yasaları anlamak ve bunlara uyum sağlamak, üretken ve uyumlu bir çalışma ortamının sağlanması açısından hayati önem taşımaktadır.
**İşletmeler, Kazakistan’ın büyüyen ekonomisine olumlu katkıda bulunmak için bu düzenlemeleri dikkatli bir şekilde yönlendirmelidir, nitelikli iş gücünün potansiyelini artırırken adil ve hakça istihdam uygulamalarını teşvik etmelidirler.**
Kazakistan’da İş Hukuku Hakkında Önerilen İlgili Bağlantılar: Adil ve Eşit Çalışma Ortamlarının Sağlanması
1. Eurasianet
2. Inform.kz
3. Lexology
4. Library of Congress
5. Kazakh TV